Kuluçka süresini tamamlayan ana arılar çiftleştirme nukleuslarda memeden çıkar ve çıkıştan 6-8 gün sonra çiftleşme olgunluğuna ulaşırlar. Kuluçkadan çıkarak cinsel olgunluğa ulaşan dölsüz ana arıların doğal koşullarda çiftleşmeleri sağlanabileceği gibi, yapay tohumlama da uygulanabilir. Balarıları açık havada ve uçuş sırasında çiftleştiklerinden doğal koşullarda döl kontrolü yapmak mümkün değildir. Kontrollü bir çiftleştirme için yapay tohumlama tekniği kullanılmakta veya ana arı çiftleştirme istasyonları kullanılmaktadır. Ana arı çiftleştirme istasyonları, istenmeyen özelliklere sahip yabancı arı girişine karşı doğal sınırlarla ve/veya yasa ve yönetmeliklerle korunmuş, en az 10 km yarıçaplı izole bölgelerdir. Sadece birkaç yüz ana arı yetiştirilecekse anaların döllenmesi için yeterli sayıda erkek arı bulmak sorun olmayabilir. Fakat binlerce ana arı yetiştiriliceği zaman ana arıların nitelikli erkek arılarla çiftleşebilmesi, sağlıklı bir çiftleşmenin gerçekleşmesi veya yapay tohumlama için, ana arı yetiştiriciliğine paralel olarak seçilen bazı kolonilerde erkek arı yetiştirilmelidir. Bu amaçla erkek arı yetiştirilecek seçilmiş güçlü kolonilere, ana arıların çiftleşme olgunluğuna gelecekleri tarihten 35-40 gün önce, erkek arı gözlü petek bal verilmelidir. Yetiştirilen her 150 ana arı için arılıktaki bir kolonide erkek arı üretiminin desteklenmesi gerekir. Erkek arı gözlü bir petekten ilkbaharda yaklaşık 3.000 erkek arının yetiştirilmesi mümkündür. Erkek arı yetiştirmek için kullanılan kolonilere de şeker şurubu ve polenle besleme yapılması gerektiği unutulmamalıdır. 37 3.6. Ana Arıların İşaretlenmesi Ana arılar, kolonide kolayca bulunmalarını sağlamak, hangi soydan geldiklerini ve performanslarını izleyip kayıt tutabilmek için işaretlenmelidir. Ana arıların işaretlenmesi, thoraks’ına özel bir boya sürmek, numaralı ya da numarasız renkli işaret diskleri yapıştırmak veya kanat kesmek şeklinde yapılabilir. İşaretleme thoraksa boya sürülerek yapılacaksa çabuk kuruyan, iyi yapışan ve ana arıya zarar vermeyen özel bir boya nokta şeklinde uygulanır. Ana arıların işaretlenmesi ya da numaralanması için bu amaçla yapılmış özel numaralama aleti de kullanılabilir. Kullanılan boyanın rengi uluslararası işaretleme sistemine uygun olmalıdır. Bu sistemde sonu 1 veya 6 ile biten yıllar için beyaz, sonu 2 veya 7 ile biten yıllar için sarı, sonu 3 veya 8 ile biten yıllar için kırmızı, sonu 4 veya 9 ile biten yıllar için yeşil ve sonu 5 veya 0 ile biten yıllar için mavi renkli boya kullanılmaktadır. Boya olarak model uçakların boyanmasında kullanılan ve hızlı kuruyan butyrate boyası, renklendirilmiş daksil, asetonda çözülmüş yağlı boya ve asetonda inceltilip renklendirilmiş otomobil verniği (duco) kullanılabilir. Beyaz verniğe ressamların kullandıkları değişik renkteki toz boyalar karıştırılarak istenilen renkler elde edilebilir. Ana arıların işaretlenmesinde oje (tırnak cilası) da kullanılmakta ise de özellikle kalitesi düşük ojeler içine katılan eritken nedeniyle ana arılar için rahatsız edici, zararlı ve hatta öldürücü olabilmektedir. 38 ARICILIK ÜZERİNE BİLİMSEL ARAŞTIRMALAR Ana arıların işaretlenmesinde, piyasadan temin edilebilen ve onun göğüs kısmına yapışabilen, 2,3 mm çapında, renkli ve numaralı ve numarasız işaret diskleri kullanmak da mümkündür. Numaralı olan diskler 0’dan 99’a kadar bir seri numara taşıyan setler şeklindedir. Ana arıları işaretlemek amacıyla kullanılan yaygın bir yöntem ise kanat kesmedir. Bunun için önce ana arı sağ elin baş ve işaret parmaklarıyla kanatlarından tutulur, sonra sol elin baş ve işaret parmaklarıyla göğsünden kavranır ve küçük bir nakış makasıyla 1. yıl yetiştirilen ana arıların sağ ve 2. yıl yetiştirilenlerin ise sol ön kanadının yaklaşık yarısı kesilir. Kanat kesme işlemi, yeni çıkmış ana arıların kanatları henüz yumuşak olduğundan, ana arı kuluçkadan çıktıktan en az 5-6 saat sonra uygulanmalıdır. Kanat kesmede yeterli bir deneyim kazanmak için önce erkek arılar üzerinde uygulama yapılmalıdır. Kanat kesme yönteminin uygulandığı ana arıların uçmaları ve doğal bal çiftleşme uçuşuna çıkmaları mümkün değildir. 3.8. Ana Arıların Bankalanması Çiftleşmiş ana arıların analı veya anasız olarak düzenlenmiş, bakıcı arı sayısı fazla ve güçlü kolonilerde üç aya kadar bankalanarak muhafaza edilmeleri mümkündür. Her bir kolonide 20-30 veya daha fazla ana arı bankalalanabilir. Banka kolonileri düzenli olarak yemlenmelidir. Anasız banka kolonileri kafeslenmiş ana arılar verilmeden 1-2 gün önce açık yavruları alınıp anasız duruma getirilerek hazırlanmalıdır. Koloni, periyodik olarak genç arı ve/veya kapalı yavru takviyesi yapılarak desteklenip güçlü tutulmalıdır. Banka kolonisi sürekli kontrol edilerek arıların ana memesi yapmalarına izin verilmemelidir. 39 Kafeslenmiş ana arılar, bakım kafeslerini taşıyan bir çerçeve ile kapalı yavrulu petekler arasına verilir. Kafesler, telli kısmı aşağıya gelecek şekilde ortadaki kapalı yavrulu çerçeveler üzerine de dizilebilir. Bu durumda geceleri sıcaklık düşebileceğinden kafesler katranlı bir muşamba ile örtülmelidir. Böylece bir banka kolonisinde 20 ana arıyı bankalamak mümkündür. Posta kafeslerinde refakatçi işçi arılarla birlikte veya tek başına kafeslenmiş ana arılar için analı banka kolonileri kullanılacaksa ana arı ızgara ile kuluçkalığa hapsedilmeli ve bakım kafesleri bu ızgara üzerine ve telli kısmı aşağıya gelecek şekilde ortadaki kapalı yavrulu çerçeveler üzerine dizilmelidir. Kafeslenmiş ana arılar, bakım kafeslerini taşıyan bir çerçeve ile birlikte, ana arı ızgarası üzerine konulan ballıktaki kapalı yavrulu petekler arasına da verilebilir. Bankalama süresinin uzaması halinde kafeslerdeki refakatçi işçi arılar serbest bırakılmalıdır. Banka kolonisi sürekli olarak yemlenmeli ve gerektiğinde genç arı ve/veya kapalı yavru takviyesi yapılmalıdır. 3.9. Ana Arıların Kafeslenmesi, Nakli ve Kolonilere Verilmesi Çiftleşmiş ya da yapay tohumlama uygulanmış ana arılar yumurtlamaya başladıktan ve ilk parti yumurtaları kapalı yavru olduktan sonra kullanıma hazır demektir. Bu durumdaki ana arılar beraberinde refakatçi işçi arı olmaksızın kafeslenerek anasız kolonilere verilebilir veya refakatçi işçi arılarla birlikte kafeslenip alıcısına gönderilir. Ana arı hemen anasız bir koloniye verilecekse tek başına ve tek bölmeli kafeslere konulmalıdır. Alıcısına gönderilecek ana arılar ise, açık yavrulu petekler üzerinden alınmış 10-20 adet genç işçi arıyla birlikte 40 ARICILIK ÜZERİNE BİLİMSEL ARAŞTIRMALAR ve bir gözünde şekerleme bulunan üç gözlü Benton kafeslerine alınmalıdır. Benton kafesindeki gözlerden birarada olan ikisi ana arı ve refakatçi arılar için ve ayrı olan üçüncü göz ise şekerleme (kek) için kullanılır. Şekerleme bölümü bir delikle arı bölmesine açılmaktadır. Kek bölümüne, nakil sırasında refakatçi işçi arıların kendi gıda ihtiyaçları ve arı sütü üreterek ana arıyı beslemeleri için, pudra şekeri ve hastalıksız kolonilerin balı karıştırılıp yoğrularak yapılmış kek konulur. Kek hava koşulları dikkate alınarak akmayacak kıvamda ve arıların tüketebilecekleri sertlikte olmalıdır. Ana arılar kafeslenirken kafes sol elde olmalı ve ana arı sağ elin baş ve işaret parmaklarıyla kanatlarından veya göğsünün yan kısımlarından ve sıkıp incitmeden tutulmalıdır. Bu şekilde ana arının baş kısmı kafesin deliğinden içeri verilmeli ve hafifçe itilerek kafese girmesi sağlanmalıdır. Ana arı, sakatlanmaması için asla tek kanadından, tek bacağından ya da karnından tutulmamalıdır. Refakatçi işçi arılar ise kanatlarından tutularak kafese verilir. İşlem sırasında kafesin deliği sol elin baş veya işaret parmağı ile kapatılarak arıların kaçmaları önlenmelidir. Doldurma tamamlandıktan sonra kafesin deliği kapatılmalı ve kafes üzerine ana arıyla ve üreticisiyle ilgili gerekli tanımlayıcı bilgileri taşıyan bir etiket vurulmalıdır. Nakledilecek ana arıların konulduğu kafesler sırt sırta, kek bölmeleri yan yana gelecek ve birbirlerinin torlu kısımlarını kapatmayacak şekilde paketlenmeli ve kafeslenen ana arılar güneşten, rüzgardan, hava cereyanından, zehirli duman ve gazlardan korunmalıdır. Eğer hava 41 koşulları gerektiriyorsa nakliye sırasında suya batırılmış parmakla kafes torları nemlendirilebilir. Bu şekilde ana arılar, 2-3 gün boyunca ve güvenle uzak mesafelere nakledilebilmektedirler. Nakliye sonrasında bir an önce kapalı bir odada ve pencere önünde ağzı açılan kafesteki refakatçi arıların dikkatlice çıkması sağlanmalı ve ana arı kafesle anasız kolonilere verilmelidir. (Şekil 15). Şekil 15. Çiftleşmiş ana arının kafesle koloniye verilmesi
comment 0 yorum
more_vert